işyerinde acil durum planı ne işe yarar, kimler hazırlamalı ve neden hazırlanmalıdır?

İşyerinde acil durum ( eylem) planı ne işe yarar, kimler hazırlamalı ve neden hazırlanmalıdır?

Her şeyden önce bir işyeri için kurulmadan önce kurulduktan hemen sonra ve çalışma devam ettiği sürece yapılması gereken iş güvenliği çalışmaları bir başka deyişle alınması gereken iş güvenliği tedbirleri vardır.  Acil durum planı işyeri kurulmadan hemen önce çerçevesi belirlenmiş bir çalışma olarak tamamlanmalıdır. İş yeri kurulup işletme çalışmaya başlayınca mevcut acil durum planı değerlendirilmeli ve daha önce belirlenmiş ekipler oluşturulmalı ve ilk fırsatta tatbikatlar yapılmalıdır. Acil durum planı yapılırken muhtemel riskler değerlendirilmiş olmalı yani risk değerlendirmesi (risk assessment) , patlamadan korunma dokümanı ( explosion protection document )  tamamlanmış olmalıdır, acil durumlar için alınacak önlemler açıkça belirtilmeli ve tüm tarafların anlayacağı dilde yazılmalıdır. Eğer bir takım ekipmanlar ve kaynaklar gerekli olacaksa bunlar acil durum gerçekleşmeden temin edilmiş olmalı ve her an ulaşılabilir durumda olmalıdır. 

Bir işyerinde acil durum planı, işyerinin tamamı veya bir bölümünde meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasallardan meydana gelebilecek yayılım, doğal afet gibi acil müdahale veya mücadele ilk yardım veya tahliye gerektiren olayları önceden tahmin ederek gerekli hazırlıkların yapılması anlamına gelir. Şüphesiz bu hazırlıkların önleme başta olmak üzere acil durumun yaygınlaşmasını durdurma ve en nihayetinde başta çalışanlara olmak üzere, makine-ekipman ve binalara mümkünse sıfır, değilse bile minimum zarar ile atlatılmasını hedeflemelidir.

Gözden kaçırılmaması gereken bir diğer hazırlık ise yapılan planlamanın uygulanabilirliğinin sağlanması ve bunun devamlı hazır halde bulunacak şekilde planlanmasıdır. Her ne kadar mevzuat bu konuda asgari süreyi yılda bir olarak belirlemişse dahi tehlikenin büyüklüğü, işyerinin durumu, çalışanların yatkınlığı ve acil durum planlarının karmaşıklığı dikkate alınarak makul aralıklarla tekrarlanması gerekebilir. Tatbikatlar yapılırken mümkün olan genel katılımla çeşitli senaryolar hazırlanmalı ve bu senaryolar zaman zaman çeşitlendirilmelidir. Toplanma bölgeleri daima görünür olmalı, ulaşma yolları ve o bölgeye ulaşıldığında acil durum sonuçlanana kadar neler yapılması gerektiği açıklanmalı, herkes tarafından kavrandığından emin olunmalıdır. 

Acil durum ekipleri

Mevzuatın öngördüğü şekilde ekipler ve üyeleri belirlenmelidir. Burada önemli olan ayrıntı, iş yerinin çalıştığı süre içinde her hangi bir zamanda ( duruş, hafta tatili, tatil vs) ekip üyelerinden yeterli sayıda kişinin bulunurluğunu sağlamaktır. 

• Arama, kurtarma ve tahliye ekibi
• İlk yardım ekibi
• Yangınla mücadele ekibi

Ekip üyelerinin sayısının nasıl belirleneceği mevzuatta belirlenmiştir, tekrar hatırlatmak gerekirse bu sayılar minimum sayılardır. İş yerinin durumu, tehlikenin büyüklüğü, yapılan işin türü gibi riski etkileyen faktörler varsa dikkate alınmalı ve sayılar ona göre belirlenmelidir. Ayrıca bu ekiplerin koordinasyonunu sağlayacak bir ekip sorumlusu belirlenmelidir. Gerekli durumlarda acil durumu yönetmek için bir koordinasyon merkezi belirlenmeli tatbikatlarda tüm bu belirlenen görevler ve yerler işletilmeli, sonuçları değerlendirilmelidir. Bu sonuçlara göre de sürekli iyileşme sağlanmalıdır.

Bu konuda mevzuat iyice değerlendirmeli ve gerek duyulursa bakanlığın hazırlamış olduğu rehberler kullanılmalıdır. 

https://www.csgb.gov.tr/media/5435/acil-durum-planı-hazırlama-rehberi.pdf